Недрова Анна Николаевна -

классный руководитель 10 класса

методическая копилка

 

Урок теми : « Хел илеме».

Урок тесе: информаципе хутшану технологийесемпе уса курса ирттерне  

                    вулавпа тишкеру уроке.      

Сапарлав теллеве :ачасене таван тавралаха юратма , санама верентесси ,

                      унан илемлехне курма ,упрама ханахтарасси .

Пелу теллеве: султалак вахачесем синчен вереннине аса илесси, хел

                      илеме  синчен , сав вахатри улшанусем синчен теплен аса илсе  

                     петемлету тавасси .

Аталантару теллеве  : ачасен    сыханулла пуплевне , шухашлавне , тимлехне

                      аталантарасси  , хайсен пелевне сиреплетме тата петемлетме

                      верентесси .

Уса курна технологисем :  информаципе хутшану технологийесем .

Ес мелесемпе меслечесем : ыйту – хурав , учитель самахе , каласу , шырав –

                      тепчев ,тишкеру – петемлету , илемле вулав , тест ирттересси .

Пуплев ханахавесем: сасасене терес каласси ; ыйтусем парас , хуравлас ,

                     илемле те терес вулас ханахусене аталантарасси ; самах

                     йышне пуянлатасси , сыханулла пуплеве аталантарасси .

Курамлах хатересем : компьютер , проектор , экран ,слайдсем , валесу

                   карточкисем .

Словарь есе : тинех ,чатамсарран  , лаплантар , кус курать , перре те,

                 саватпар , певе.

 

 

 

Урок юхаме:

1.    Урок темипе , йеркипе паллаштарни .

Верентекен самахе .

- Паянхи урок темине . эсир сава йеркисенчен анланса илме пултартар пуле  тетеп . ( Экран синче слайд « Юр савать» )

- Эпир паян султалакан хаш вахаче  синчен каласапар – ши ? ( Хелле синчен )

2. Темапа еслени.

- Ачасем , чи малтан султалак вахачесем синчен аса илсе хаварар- ха .

Султалакра мисе вахат , весен ячесем менле – ши ?

(Тавата  вахат : хелле , суркунне , сулла , керкунне )

- Кашни вахат мисе уйах  тасалать ,уйах ячесене те аса илсе хаварасче.

(Кашни вахат висе уйах тасалать .

Хеллехи уйахсем : раштав , карлач , нарас .

Суркуннехи уйахсем : пуш , ака , су .

Суллахи уйахсем : сертме , ута , сурла .

Керкуннехи  уйахсем : аван , юпа , чук .)

- Пите терес , ачасем . Хале хелле синчен тепленрех каласапар . Хелле  ситнине чи малтан сут санталакра пулса иртне менле улшанусем катартассе –ши ? (2 слайд « Шура юре суре ,суре … )

(Уйсемпе – хирсенче , вармансенче  , ялсемпе – хуласенче , пур серте те шап-шура , капаш юр выртать . )

- Хелле ситсен санталак менлерех улшанать ? ( 3 слайд « Паянхи санталак» )

( Хевел хытах ашатаймасть, сиве сил верет , юр савать )

- Маттур ,пите терес палартрар , ачасем . Хел ситсен сынсен  пурнасенче улшанусем пулассе – ши ?

(Санталак сиве пирки сынсем аша тумтир тахана  пусларес : керек , пальто алсиш , самата , калпак , шарф .)

-Хелле ачасемшен саванасла вахат . Меншен ?

(Хелле ачасем йелтерпе , сунашкапа , конькипе яранассе . Печекреххисем юртан юр келетке тавассе )

-Паянхи урокра та эпир ачасем хелле ситнишен саванни синчен вулапар . Кенекесене 117  - меш страницана  усатпар. « Тинех хел ситре» калава тупатпар . чи малтан эпе сире хам вуласа парап . Тимлен йерлесе пырар .

   Тинех чан-чан хел ситре . Ир те , кас та юр савать . Хура сере шуратать . Сиве    кунсем те тарассе . Чуречесем хитре эрешсемпе витенчес . Юхан шывсем , певесем , кулесем шанчес . Йери-тавра – шап-шура юр.

    Эпе хеле чатамсарран кететеп , меншен тесен конькипе яранма юрататап Эпир семьепе  час-часах хеллехи варманта пулатпар , унта йелтерпе яранатпар . Паян эпе веренместеп , канатап . Кантарла йелтер илтем те урама васкарам . Манан йамак та перле утре . Вал аша курткапа , калпакпа , атапа.

    - Таня , эпир йелтерпе яранатпар-и ? – ыйтре манран йамак .

    - Яранапар , яранапар  , - лаплантартам ана .

     - Нумай яранапар-и ?  - тере йамак .

     -Кус курать, - хуравларам эпе.

     Эпир йамакпа урамра нумай ярантамар . Сиве санталакран перре те харамарамар. Яранна вахатра вара печек сава сыртамар.

              Юратна шура хел!

              Сана саватпар – пел !

- Ачасем , калава хавар теллен вулама пусличчен , доска синчи сене самахсемпе паллашар .Черетлен вуласа пурте  перле каласа пырар : тинех –наконец-то ; чатамсарран – с нетерпением ; йелтер – лыжи ; витенчес – покрылись ; певе – пруд ; лаплантар – успокоил ; кус курать – видно будет ; перре те – нисколько ; саватпар – обожаем .

 

 

 

Физкультура саманче .

Кантакран шаккать ирех

Касая тус сивере .

Кунсем сивее тана чух

Кучченес пире пит чух.

Сад пахчинче сурсертен

Уйап килне ханана .

Уме пите херлерен

Улма тейен эс ана.

- Ачасем , хелле синчен , хеллехи санталак синчен сынсем  елекех терле санавсем туна . Хале эпе сире сав санавсемпе паллаштарасшан .Сире карточкасем валессе паратап . Есе «Терес йеркеле» ятла .Санав пайесене терес перлештерсе тухмалла .

1 .Хел таманла пулсан

2.Сил кантар енчен версен-

3.Сене сул куне юр сусан

4. Серсисем йывас таррине ларса чевелтетсен

5.Сарт синче юр нумай пулсан

6.Хелле юр таран пулсан

а) су сумарла пулать .

а) таман пуласса

б)тыра аван пулать .

в)юр савать тессе.

 г)сырла нумай пулать .

д)тыра анса пулать.

 

 

 

 

-Хале калава хавар теллен вулар .Енчен  те анланман самахсем тел пулсан ,  ыйтатпар  . (Ачасем вулассе .)

- Калава  вырасла кусарапар . Яланхи пекех черетлен еслетпер . (Вуласа кусарассе.)

-Ачасем , калава кам менле анланче ? Вырасла содержанине каласа парар , тархасшан .( Ике , висе ача каласа парассе .)

Текст содержанийепе  еслесси :

Ыйтусем  сине хуравласси .                                                                                                     

-Текстра сулла синчен калана-и ?

- Таня хеле юратать-и ? Меншен ?

- Паян Таня йелтерпе яранче-и ?

-Настя паян урамра пулче-и ? Унта вал мен туре ?

-Таньапа Настя хел синчен калав сырчес-и , сава-и?

-Эсир хел синчен хитре савасем пелетер-и ?

-Ачасем калавра , эсир калана савасенче хел илеме синчен менле  самахсемпе , самах савранашесемпе палартса хаварна

 

 

 

 

Хуравесем : 1а,2а,3б,4в,5г,6д

- Хаварттан терес хуравсене каласа тухар .

Вереннине петемлетни :

(6,7,8, слайдсемпе еслесси)

-Ачасем , хелле ситсессен сынсен пурнасенче сес мар , тискер чер  чунсемпе кайак – кешексен пурнасенче  те пысак улшанусем пулса иртессе.Сак улшанусем синчен каласса илер – ха.

(Тискер чер чунсен самесем хуламланассе , хаше –перисен тесесем те улшанассе .

Хаш пер чер чунсем сыварма выртассе :упа , череп , селен- калта .

Чылай кайаксем аша енне хел касма вессе каяссе :чекес , вершен, шанкарч, курак, куккук, шапчак…

Теприсем вара пирен патрах хел касассе : кавакарчан, ухе, тамана , серси,чакак… )

-Ачасем , хеллехи сивере кайаксене апат тупма пите йывар .Эпир весене менле пулашма пултаратпар-ши?

(Ачасем сырашсем туса сакассе , весем сине керпе ,сакар тепренчеке, сала татаке хурса парассе .)

(9 слайд)

-Ачасем, сак слайд  синче эсир менле кайаксене куратар ?

(Уйапсемпе касаясене .)

-Весене меншен уйарнине пелетер –и ?

Уйапсемпе касаясем пирен енне хел касма  килессе икен . Пилешпе палан , катаркас сырлисене пите камалласа сиессе весем . Уйапсен херле песехисем шура юр синче херле панулми пекех куранассе .

Хел сиввинче кайаксем ан нушаланччер тесен , весене вахатра апат пама ан манар,ачасем ! Кайаксем – пирен печек туссем .   

 

 

 

- Ачасем , хел илеме синчен эпир менле самахсемпе калама пултаратпар ?

-Хеллехи вахат сире килешет-и ?

( Капашка шура юр , илертулле  тавйкки , Хел Мучипе Юр пике , сил пек

сунашка …)

- Ачасем , килте  сирен хел илеме синчен печек калав е сава сырса килмелле .

-Паян урокра маттур есленешен сире пысак тав .

Ачасен есне хаклани .

Урока веслени.

 

 

 

Тест для 5 классов

1 полугодие

1вариант

1.Подбери правильный перевод словосочетаний

1.      шура кампа                                                        а)кусок хлеба                                  

2.      уяр санталак                                                      а)светлая комната

3.      пысак чул                                                            б)белый груздь

4.      сута пулем                                                          в)ясная погода

5.      сакар татаке                                                        г)черствый хлеб

6.      шура карас                                                          д)мякоть хлеба

7.      типе сакар                                                           е)большой камень

8.      сакар семси                                                         ё)белый гриб                                 

 

2.Подбери правильный аффикс

1.      Ачасем шкул… каяссе.                                             а)-а

2.      Арсын ачасем пула… тавранассе.                         а)-шан

3.      Варман… сывлаш уса.                                              б)-ран

4.      Уса сывлаш сывлах… усалла.                                  в)-та

 

3.Составь словосочетания

1.      керхи                                                                          а)пурнас

2.      ирхи                                                                            а)йавассем

3.      шкулти                                                                       б)санталак

4.      паркри                                                                        в)сер улми

5.      уса                                                                                г)кунсем

6.      амар                                                                            д)апат

7.      хулари                                                                         е)сил

8.      шултра                                                                        ё)суртсем

 

 

4.Найди правильно построенное предложение

             Синче,сакар,сетел,выртать.

1.      Сетел синче выртать сакар.

2.      Синче сетел сакар выртать.

3.      Сетел синче сакар выртать.

 

5.Допиши пословицы

1.      Сакартан … пулайман.                                                    а)сакар

2.      Килекен сынна …лартма хушна.                                  а)асла

3.      Веренни сута,веренменни …                                        б)теттем

 

6.Выпиши глаголы

1)     ака                                         6) турах                                  11) палан

2)     пелтер                                   7) кенеке                               12) куле

3)     тарашулла                            8) сапайла                             13) си

4)     апатлан                                 9) верен                                 14) автан

5)     кет                                          10) хутеле                              15) вула

 

 

7.Составь словосочетание

1.      Диман

а)аппа                           а)аппаше                       б)аппу

 

2.      Манан

а)кенеке                     а)кенеку                          б)кенеки

 

 

3.      Санан

а)анне                         а)амаше                          б)анну

 

8.Выбери предложния с глаголами настоящего времени

1)Кролик саменчен сана семсе чахла,алсиш,калпан сыхла парес.

2)Керхи варман саралать.

3)Кайаксем ушканан-ушканан кантар енне вессе кайрес.

4)Сурхи хевел кунран кун ашарах кулать.

 

9.Распредели слова на две группы

          1)Тиксер чер чунсем.                 2)Кайаксем

а)тиле                               г)череп                              е)кашкар

а)путене                           д)мулкач                           ж)паши

б)кавакарчан                   е)серси                              з)тари

в)улатакка                        ё)чекес                               и)пакша

 

10.Найди антонимичные пары

1)есчен                                                             а)кулать

2)мулкач                                                          а)вата

3)теттем                                                           б)паттар

4)самрак                                                          в)таче

5)йерет                                                             г)куян

6)ларче                                                             д)наян

7)харавса                                                         е)кукар

8)туре                                                               ё)сута

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тест для 5 классов

1 полугодие

2 вариант

1.Подбери правильный перевод словосочетаний

1)катра кампа                                   а)двенадцатый этаж

2)сакар тепренчеке                          а)корочка хлеба

3)теленмелле ача                             б)мелкий горох

4)вун иккемеш хут                            в)лисичка

5)сар хытти                                        г)опенок

6)уплюнкка                                        д)ломать хлеба

7)сакар челли                                    е)удивительный ребёнок

8)ветте парса                                    ё)крошки хлеба

 

 

2.Подбери правильный аффикс

1)Эпри пахча… касчен еслеремер.                     а)-тан

2)Атте ял… килче.                                                 а)-ра

3)Анне ес… тухса кайре.                                      б)-сер

4)кенеке… пелу сук.                                              в)-е

 

3.Составь словосочетания

1)паянхи                                                    а)сывлаш

2)серлехи                                                  а)апат

3)ирхи                                                        б)сумар

4)керхи                                                      в)шыв

5)уса                                                           г)санталак

6)салти                                                       д)пурнас

7)ялти                                                         е)хасат

 

 

4.Найди правильно построенное предложение

           Кунсенче,семерт,шура,таханать,сурхи,тум.

               1)Семерт сурхи кунсенче шура тум таханать.

2)Сурхи семерт кунсенче шура тум таханать.

3)Шура семерт таханать сурхи кунсенче тум.

 

5.Допиши пословицы

1)Сакар- … хире-хирес.                                    а)сакар

2) … хырам хыссан суремест.                         а) чул

3)Самракла веренни… синче.                        б)тавар

 

 

6.Выпиши глаголы

1)весевсе                                     6)шавла                             11)сивес

2)курен                                        7)чипер                             12)укер     

3)сават-сапа                               8)хевел анас                     13)парас

4)усалла                                      9)шелле                             14)кучченес

5)пелтер                                     10)мачча                            15)ханала

 

 

7.Составь словосочетания

1)Сашан

а)юлташ                               а)юлташу                           б)юлташе

2)Пирен

а)шкулу                                 а)шкуле                              б)шкул

3)Санан

а)асанне                              а)асанну                               б)асламаше

 

8.Выбери предложения с глаголами прошедшего времени

1)Сулелле шавассе кавак тетресем.

2)Эпе сулла асанне патенче пултам.

3)Чаваш юррисене эпе нихасан та юратма парахмап.

4)Паян кунепе хевел пахать.

 

 

9.Раздели слова на две группы

                     1)Мен?                              2)Кам?

а)веренекен                          г)ыраш                        е)тухтар

а)сарак                                    д)аппа                        ж)курак

б)ене                                        е)тиле                        з)упа

в)арсын ача                              ё)кенеке                  и)кавакал

 

 

10.Найди синономичные пары

1)илеме                                                       а)йер

2)какай                                                        а)куян

3)казал                                                        б)прасник

4)макар                                                        в)хитре

5)мулкач                                                       г)аш

6)нумай                                                         д)юлташ

7)тус                                                               е)наян

8)уяв                                                              ё)йышла

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тест для 5 классов

2 полугодие

1вариант

 

1.Раздели слова на 3 группы

1)Ес хатересем         2)Тискер чер чунсем           3)Килти чер чунсем

а)пурта                             г)кересе                       е)сенек

а)сурах                               д)упа                            ж)тиле 

б)качака                             е)кашкар                     з)керкпле

в)пачка                               ё)ене                             и)мулкач

 

 

2.Подбери правильный аффикс

                1)Пирен пат… пуранать.                         2)Асанне пат… таврантамар.                         

а)-не                   а)-енчен                   б)-ра

 

 

3.Правильно подбери ответ

 Йывассем менле тумпа витенессе?

1)Серкунне                       а)шура

2)Керкунне                        а)сара

3)Хелле                              б)симес

 

 

4.Выбери предложения на тему «Весна»

1)Ачасем шанкарч велли асталассе.

2)Кайаксем кантара тахсанах вессе кайна.

3)Мамак пен шап шау укре капаш юр.

4)Тупере хевел.хертет.

5)Улмуссисем шура сенкер чечек сурчес.

6)Варманта сырласем те писсе ситрес.

7)Сурхи уса сывлаш чуна килентерет.

9)Ачасем Атал херринче шыва керессе.

10)Сар хевел сере тасатать юртан.

 

 

5.Найди правильный перевод

1)Сартакан хакли сук.                                         а)Труд красит человека.

2)Есрен ан харла,вал санран харатар.          а)Нет дороже хлеба.

3)Ес сынна илем курет.                                     б )Не бойся работы,пусть она тебя боится.

 

6.Выпиши синомины парами

 

1)ситенет                                   а)паха

2)усалла                                     а)йусетет

3)тура                                          б)усет

4)писне                                        в)симес

5)таварлать                                 г)херелне

6)чере                                           д)ветет

 

 

7.Найди соответствия

1)йусетне купаста                                  а)зубчие чеснока

2)паха симес                                           а)репчатый лук

3)пусла сухан                                          б)квашенная капуста

4)ыхра шале                                            в)соленые помидоры

5)таварлана помидор                           г)ценный продукт

 

 

8.Выбери глагол правильной формы

1.      1)Эпе топинамбуртан салат…

а)юрататпар                       а)юратать                            б)юрататап

2.      2)Ыхра грипран…

а)сиплетен                       а)сиплет                                 б)сиплетеп

3.      3)Асанне сухан хуппине самарта…

а)херететен                 а)херетессе                               б)херетет

 

 

9.Кто что делает?

1)Утаса ута…..                                   а)тытать

2)Пуласа пула…                               а)сырать

3)Сухаса суха….                               б)сутать

4)Саваса сава….                                в)сулать

5)Сутуса тавар….                              Г)тавать

 

10.Подбери слова

1)Хула…. Площадь пур.                                  а)херрипе

2)Шупаркар Атал… ларать.                           а)аврринче

3)Варман… сул иртет.                                     б)патне

4)Вал мана хай… ханан ченче.                     в)херринче

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тест для 5 классов

2 полугодие

2вариант

1.Раздели слова на три группы

 1)Йывассем                         2)Весен кайаксем                3)Килти кайаксем

а)автан                                   г)сала кайак                         е)хур

а)хуран                                   д)куккук                                ж)кавакал

б)курак                                   е)верене                                з)авас

в)чах                                        ё)юман                                    и)чекес

 

 

2.Подбери правильный аффикс

1)Эпир час-часах ссаттепе пат….  пулатпар.                               а)-ран

2)Ачасен библиотеки пирен пат….. инсе мар.                           а)-ра

3)Паян ман пат…. юлташсем чылаях ларчес.                             б)-енче

 

 

3.Правильно подбери ответ

1)ача                   2)сил                      3)сырла

          а)верет                      а)писет                 б)йерет

 

 

 

 

4.Выбери предложения на тему «Осень»

1)Ачасем савансах йелтерпе яранассе.

2)Хырпа чараш тураттисем хулан юрпа хупланна.

3)Сурхи симес вармана кайса куртамар паян.

4)Хевеле час –часах тексем пелет хуплать.

5)Ачасем савепех колхоз хиренче еслерес.

6)Колхозниксем уй-хиртен петем тыр пула пухса кертрес.

7)Юр перчисем вутан-хемен суталса кайрес.

8)Упа хелепех шатакра сыварать.

9)Чевел-чевел саса илтенмест енте,кайаксем аша енне вессе кайрес.

10)Вутан-хемен суталса кайрес юр перчисем.

 

5.Найди правильный перевод

1)Сакартан асли сук.                            а)Глаза боятся,руки делают.

2)Кус харать те,ал тавать.                   а)Хлеб всему голова.

3)Ес тарантарать,кахал-пасать.        б)Труд кормит,лень портит.

 

 

6.Выпиши синомины парами

1)ыра                                                   а)херелет

2)шавламасар                                   а)лапка

3)писет                                                б)йышла

4)тулек                                                в)лайах

5)чакат                                                 г)шап

6)нумай                                              д)тапарча

 

 

 

 

7.Найди соответствия

1)симес купаста                                             а)соленые огурцы

2)йусетне хаяр                                               а)лечебный продукт

3)сипле симес                                                б)сок чеснока

4)вери апат                                                      в)свежая капуста

5)ыхра сеткене                                                г)горячее блюдо

 

 

 

8.Выбери глагол правильной формы

1.      1)Купаста калчине весем малтан аша серте…..

а)устерет                        а)устеретен                          б)устерессе

2.      2)Эпир типетне пан улминчен компот…

а)песеретеп                  а)песеретпер                      б)песерессе

3.      3)Ирхи апата анне самарта….

а)ашалассе                а)ашалать                   б)ашалатпар

 

 

9.Кто что делает?

1)Атаса ата …..                                              а)устерет

2)Юраса юра…..                                                а)сырать

3)Пахчаса симес…                                             б)селет

4)Кенекессе кенеке….                                             в)юрлать

5)верентекен ачасене……….                                     г)верентет

 

 

 

10.Подбери слова

1)Хула….. пысак парк пур.                                                           а)херрипе

2)Шкул ял… ларать.                                                                        а)херринче

3)Ял… чукун сул  иртет.                                                                  б)валли

4)Эпе юлташ… шанкаравларам.                                                   в)варринче

5)Атте анне … пасартан керек илсе килче.                                 г)патне.

 

 
НАЦИОНАЛЬНЫЙ ФОНД ПОДГОТОВКИ КАДРОВ. ИНФОРМАТИЗАЦИЯ СИСТЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ.
Сайт сделан по технологии "Конструктор школьных сайтов".
Сайт управляется системой uCoz